تاریخ ارسال : پنجشنبه, 19 خرداد 1401
شناخت اقليم و بررسي نيازهاي اقليم شناختي گياهان زراعي از مهمترين عوامل مؤثر در توليد است. عوامل اقليمي و عوامل زميني در تعيين مناطق مساعد كشت گندم ديم، اهميت بسزائي دارند. امروزه خودکفایی در زمینه تولید غلات یکی از مشکلات اساسي بخش كشاورزي محسوب ميشود. لذا تحقيقات متعددي روی غلات بویژه گندم که در هرم غذایی مردم ایران نقش مهمی دارد، انجام میگیرد.
در اين مطالعه كه در استان لرستان صورت گرفته، از عوامل اقليمي: شامل بارش مؤثر در مراحل مختلف رشد، بارش پائيزه، بارش بهاره، دما در مراحل مختلف فنولوژی گندم ديم و از عناصر زميني: ارتفاع و شيب استفاده شد. جهت تهيه نقشه‌هاي اقليمي روش‌هاي معين و زمين آماري مورد بررسي قرار گرفتند. روش‌هاي معين مورد استفاده شامل روش‌هاي ميانگين متحرك وزني (WMA) باتوان‌هاي1 الي 5 ميباشد. نتايج اين بررسي نشان دهندۀ مزاياي روش‌هاي زمين آماري نسبت به روش‌هاي معين درتهيه نقشه‌هاي اقليمي است. از جمله اين مزايا می‌توان به تحليل واريوگراف اشاره كرد، كه براساس پارامترهاي آن ميتوان شبكه نمونهبرداري را بطور بهينه طراحي نمود. دقت بالاتر اين روش‌ها براساس شاخص ميانگين قدر مطلق خطا (MAE) ومتوسط قدر مطلق انحراف (MBE) همچنين از نيمساز دياگرام پراكنش مقادير موجود وبر آورد شده (ضرايبa, b ) به روش تكنيك متقابل نيز براي ارزيابي دقت روش‌ها استفاده شد. در روش‌هاي كوكريجينگ می‌توان از متغيير كمكي جهت تهيه نقشه و ميانيابي استفاده نمود. همچنين در اين تحقيق توزيع جغرافيايي هر يك از پارامترهاي هواشناسي با احتمال وقوع 75 و 90 درصد نيز تهيه شد، نقشه‌ها نشان دادند كه مناطق شمالي استان براي كشت مناسب و قسمتهاي جنوبي براي كشت نامناسب ميباشد.
نتايج بررسي‌هاي انجام شده نشان ميدهد كه روش كوكريجينگ ساده در برآورد بارندگي، دما، تبخير و عرق پتانسيل، و روش كوكريجينگ معمولي در برآورد بارش پائيز و بهار درطول دورۀ رشد گندم ديم ارائه ميدهد. پس از تهيه نقشه‌هاي هم اقليمي كه با استفاده از روش‌هاي مذكور ترسيم شد، نقشه‌هاي مذكور از طريق نرمافزار سيستم اطلاعات جغرافيايي با نقشه‌هاي ارتفاع و شيب تلفيق شده و نقشه نهايي مناطق مساعد كشت گندم ديم در استان لرستان بهدست آمد.
نقشه نهايي نشان داد كه عمده مناطق استان براي كشت گندم ديم در محدود بسیار خوب تا بسیار عالی هستند ولی در قسمت جنوب استان و شهرستان‌های پلدختر و رومشکان و دشت سیلاخور در شهرستان دورود در استان لرستان برای کشت گندم دیم بسیار مناسب می‌باشند. مناطق متوسط براي كشت گندم ديم قسمتهایی از شهرستان ازنا و سلسله می‌باشد و مهمترین عامل محدود کننده در این مناطق ارتفاع، و کاهش دما در زمان جوانهزنی و پنجه دی گندم می‌باشد.