آشکارسازی تغییر اقلیم در استان لرستان بر اساس شاخص‌های حدی هواشناسی

تاریخ ارسال : پنجشنبه, 19 خرداد 1401

تغییر در شرایط اقلیمی می‌تواند منجر به تغییر در فراوانی، شدت و مدت رخدادهای فرین اقلیمی در مناطق مختلف جهان شود. شناسایی رخدادهای فرین با بیشترین تکرار از نظر زمانی و مکانی در یک منطقه طی دوره مشخص می‌تواند نقش مهمی در مدیریت و کنترل پیامدهای ناشی از این رخدادها داشته باشد. ازاین‌رو هدف پژوهش حاضر بررسی شرایط رخدادهای فرین دما و بارش استان لرستان است. داده‌های مورداستفاده در این پژوهش شامل داده‌های بارش، حداکثر و حداقل دمای روزانه 9 ایستگاه سینوپتیک استان لرستان طی دوره آماری مشترک 28 ساله (1990-2017) می‌باشد. در این پژوهش پس از دریافت داده‌های ایستگاهی، داده‌ها از نظر کمی و کیفی (طول دوره آماری مناسب، داده‌های گپ و داده‌های پرت) کنترل شد. در ادامه ماتریس داده‌های روزانه (حداقل دما، حداکثر دما و بارش روزانه) برای هر ایستگاه تهیه و با استفاده از برنامه‌نویسی در محیط نرم‌افزار R شاخص‌های حدی (26 شاخص حدی بارش و دما بر اساس توصیه گروه کارشناسی CCL/CLIVAR) محاسبه شدند. همچنین روند تغییرات هر یک از شاخص با استفاده از آزمون من کندال بررسی شد.

نتایج حاصل از بررسی مقادیر فراوانی روند رخداد شاخص‌های سرد و گرم طی دوره 2017-1990 در سطح استان لرستان با استفاده از آزمون من کندال نشان داد که برای تمامی ایستگاه‌ها در حالت کلی روند شاخص‌های گرم با افزایش و متوسط بیشتر شاخص‌های سرد با کاهش همراه شده است. روند مثبت و منفی شاخص‌های گرم و سرد در نقاط مختلف استان و برای شاخص‌های مختلف با شدت و ضعف متفاوتی رخ داده است چراکه بررسی مقادیر آماره Z من کندال نشان داد که روند افزایشی و کاهشی در سطوح مختلف 90، 95 و 99 درصد معنادار هستند. بین شاخص‌های گرم حدی بیشترین روند افزایشی به ترتیب برای شاخص شب‌های گرم و روزهای گرم رخ داده است و این روند افزایشی برای شاخص شب‌های گرم برای تمامی ایستگاه در سطح 99 درصد و برای شاخص روزهای گرم نیز برای در 23 درصد ایستگاه روند افزایشی در سطح 95 درصد و برای 77 درصد در سطح 99 درصد معنادار است. بین شاخص‌های سرد بیشترین کاهش برای روزهای یخبندان و روزهای سرد رخ داده است. روند کاهشی روزهای یخبندان برای 45 درصد ایستگاه‌ها در سطح 99 درصد معنادار و برای سایر ایستگاه‌ها روند کاهشی معنادار نیست. روند کاهشی روزهای سرد در 23 درصد ایستگاه‌ها بدون معناداری و برای سایر ایستگاه‌ها در سطوح مختلف 90، 95 و 99 درصد معنادار هستند.

نتایج حاصل از بررسی فراوانی رخداد و روند شاخص‌های حدی بارش در سطح استان لرستان نشان داد که مجموع بارش این استان همانند بسیاری از قسمت‌های کشور با کاهش مواجه شده است که البته این کاهش از روند خاصی تبعیت نمی‌کند، در مقابل بارش‌های حداکثری علاوه بر این‌که در سطح استان قابل‌توجه است طی دوره 2017-1990 دارای روند افزایشی هستند. بیشترین روند افزایشی برای ایستگاه‌های درود، پلدختر، کوهدشت و خرم‌آباد ثبت شده است که برای پارامترهای همچون حداکثر بارش روزانه در سطح 95 درصد معنادار است. این شرایط می‌تواند بیانگر افزایش بارش‌های شدید و کوتاه‌مدت و در مقابل کوتاه‌تر شدن فصل بارش منطقه باشد.